ICJ Genocide accusation Gambia vs Myanmar (notes by Than Lwin Htun)

(The Mog Nation Wiki, an archive)

ICJ Genocide accusation Gambia vs Myanmar

မြန်မာနိုင်ငံမှာ — မျိုးတုန်းအောင်လုပ်တဲ့ Genocide ကျုးလွန်မှုတွေရှိတယ်ဆိုပြီး Gambia နိုင်ငံက ICJ မှာဦးတိုက်လျှောက်ထားခဲ့တဲ့ ဒုတိယအကြိမ်မြောက်ကြားနာမှုပွဲစဉ် ဒုတိယနေ့အဖြစ် Gambia က ၃ နာရီကြာတင်ပြခွင့်ရတယ်..

ပထမနေ့ဖြစ်တဲ့ ၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီတုန်းက မြန်မာဘက်တင်ပြငြင်းဆိုခဲ့တဲ့အချက် ၄ ချက်ကို Gambia ကပြန်လှန်ချေဖျက်တင်ပြခဲ့တာပါ..

၁- Gambia ဟာ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဖြစ်တယ်.. ဘယ်နိုင်ငံဘယ်အဖွဲ့အစည်းတခုခုမှရဲ့ လက်အောက်ခံမဟုတ်ဘူး..
ဒါကြောင့် Gambia ဟာ ICJ မှာ တရားစွဲခွင့်မရှိတဲ့ OIC အဖွဲ့ရဲ့ကိုယ်စားတရားစွဲပေးတာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ မြန်မာဘက်ကတင်ပြမှုဟာမမှန်ဘူးတဲ့..

Gambia ဟာ — တွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ ကြိုးစားတာတင်မကဘူး၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို မကျူးလွန်ဖို့၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဖြစ်အောင် မလှုံ့ဆော်ဖို့၊ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုကိုတားဆီးဖို့တာဝန်ခံကတိပြုထားတဲ့အတိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကမလုပ်ဆောင်ခဲ့တာအပေါ် Genocide covention လက်မှတ်ထိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတခုအနေနဲ့ ကိုယ့်အခွင့်အရေးရှိတဲ့အတိုင်း Gambia နိုင်ငံက ကိုယ်တိုင်ဆုံးဖြတ်တိုင်ကြားခဲ့တာလို့တင်ပြတယ်..

၂- မြန်မာနိုင်ငံအနောက်မြောက်ဘက်က — တွေရဲ့အရေးမှာ Gambia ဟာ ဘယ်လိုမှတိုက်ရိုက်ထိခိုက်နစ်နာမှုမရှိတဲ့နိုင်ငံ Injured state မဟုတ်လို့ ICJ မှာတရားစွဲခွင့်မရှိဘူးလို့ မြန်မာဘက်ကကန့်ကွက်ခဲ့တာကိုလဲ Gambia က အချက်အလက်တွေနဲ့ပြန်တင်ပြငြင်းဆိုတယ်
ဒီငြင်းဆိုချက်တွေဟာ အယင်နိုင်ငံတကာနဲ့ဖြစ်ရပ်သက်သေသာဓကတွေ ဥပဒေအကိုးအကားတွေနဲ့မို့အတော်ရှုပ်ထွေးတယ်

အသေအချာထပ်နားထောင် လေ့လာပြီးမှ ရှင်းအောင်ပြောလို့ရမယ်..

၃- ၁၉၄၈ Genocide convention ပဋိဉာဉ်ကိုလက်မှတ်ထိုးခဲ့စဉ်က အဲဒီအထဲမှာပါတဲ့ စာချုပ်လက်မှတ်ထိုးနိုင်ငံတနိုင်ငံရဲ့ဖေါက်ဖျက် ကျုးလွန်မှုနဲ့ပါတ်သက်ပြီး သက်ဆိုင်ရာကုလအဖွဲအစည်းတခုခုကို တိုင်ကြားအရေးယူခွင့်ဆိုတဲ့ အပိုဒ် ၈ ကို မြန်မာကချွင်းချက်ထားခဲ့တာကြောင့် အခု ICJ မှာ Gambia ရဲ့တိုင်ကြားမှုဟာမြန်မာနဲ့မသက်ဆိုင်ဘူးလို့ငြင်းခဲ့တာကို Gambia ကပြန်ချေပတယ်..
ဒီချေပချက်မှာစိတ်ဝင်စားစရာတွေအများကြီးပါတယ်..
အကြမ်းဖျင်းကတော့..

ဒီGenocide ပဋိဉာဉ် အပိုဒ် ၈ ချွင်းချက်ကိစ္စကို ၂၀၁၉ ဒီဇင်ဘာ ICJ ကြားနာပွဲမှာ “ကြားဖြတ်ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်မှုအစီအစဉ်တွေဦးစွာဆုံးဖြတ်ပေးဘို့” Gambia ရဲ့လျှောက်ထားချက်ကိုကန့်ကွက်စဉ်ကထဲကမြန်မာဘက်ကတင်ပြခဲ့တယ်
ဒါပေမဲ့ မြန်မာချွင်းချက်လုပ်မထားတဲ့ ပဋိဉာဉ်အပိုဒ် ၉ အရ Gambia ရဲ့တိုင်ကြားမှုကို ICJ ကလက်ခံခွင့်ရှိတယ်လို့ဆုံးဖြတ်ပြီး Genocide ကြားနာမှုတွေမလုပ်ခင်ကာလ”ကြားဖြတ်ဆောင်ရွက်ရေးအစီအစဉ်တွေ”ကိုဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့ပြီးသားဖြစ်တယ် (မြန်မာကန့်ကွက်မှုရှုံးနိမ်ခဲ့တယ်).. ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို ICJ အနေနဲု့ပြန်ပြင်စရာမလိုဘူး/မပြင်ပါနဲ့တဲ့..
အခုတခေါက်မှာ မြန်မာက အယင်ကမပြောခဲ့တဲ့အသေးစိတ်အချက်လေးတွေကိုထပ်တင်ပြပြီး သူတို့ချွင်းချက်ထားခဲ့တဲ့ အပိုဒ် ၈ ကိုလိုသလိုအဓိပ္ပါယ်ဖေါ်ယူတယ်..
အထူးသဖြင့် Call upon ဆိုတဲ့စကားနဲ့ the competent organs of the united nations ဆိုတဲ့စကားတွေကို အဓိပ္ပါယ်တမျိုးကောက်တယ် ..
call upon ဆိုတာကို Oxford အင်္ဂလိပ်အဘိဓါန်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ “အကူအညီတောင်းခံ (တိုင်ကြား)” ဆိုတဲ့အစား ပြင်သစ်ဘာသာ စပိန်ဘာသာအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွေအရ “တရားရုံးတော်ကိုဦးတိုက်လျှောက်ထား” Seizing the court” ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်ကို မြန်မာဘက်ကကိုးကားတယ်..
အလားတူဘဲ the competent organs of united nations ဆိုတဲ့စကားကို ICJ လို့ မြန်မာကတထစ်ချသတ်မှတ်တယ်..(ဒါကြောင့် အပိုဒ် ၈ ကိုလက်မှတ်မထိုးထားတာကြောင့် ICJ မှာဦးတိုက်လျှောက်ထားတာကို မြန်မာလက်မခံတာလို့ အခုထပ်တင်ပြလာတာ..)
Gambia ကပြောတာကတော့ အပိုဒ် ၈ မှာပါတဲ့ call upon the competent organs of united nations ဆိုတာဟာ “ကုလသမဂ္ဂရဲ့လက်အောက်ခံသက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေကိုတိုင်ကြားအကူအညီတောင်းခံနိုင်သည်” လို့ဘဲအဓိပ္ပါယ်ရှင်းလင်းစွာပြဌါန်းထားတာဖြစ်တယ် .. ဒီအချက်ကို လိုသလိုအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ပြီး ” ICJ တရားရုံးသို့ဦးတိုက်လျှောက်ထားနိုင်သည်”လို့ပြောလို့မရကြောင်း..

“Genocide အရေးနဲ့ပါတ်သက်တဲ့အငြင်းပွါးမှုတွေဖြေရှင်းပေးဘို့ နဲ့ အရေးယူပေးဘို့တိုင်ကြားချက်တွေကို ICJ မှာ ဦးတိုက်လျှောက်ထားနိုင်တယ်ဆိုတဲ့စကားရပ်ဟာ မြန်မာလက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အပိုဒ် ၉ မှာ အတိအကျပါရှိပြီးသားဖြစ်ကြောင်း အတိအကျငြင်းချက်နဲ့ ပြန်ချေပတယ်..

(**စာဖတ်သူတွေအလွယ်သိနိုင်ဘို့အတွက် Genocide convention အဓိက အပိုဒ် ၃ ခုကိုဖေါ်ပြပေးလိုက်တယ်)
Article III
The following acts shall be punishable:
(a) Genocide;
(b) Conspiracy to commit genocide;
(c) Direct and public incitement to commit genocide;
(d) Attempt to commit genocide;
(e) Complicity in genocide.
အပိုဒ် ၃
အောက်ပါလုပ်ဆောင်ချက်များကို အပြစ်ဒဏ်ခတ်အရေးယူရမည်
က- လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု
ခ- လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုတွင်ပါဝင်ကြံစည်မှု
ဂ- လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ရန်တိုက်ရိုက်ပြောကြားမှုနှင့် လှုံဆွပေးမှု
ယ- လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ရန်ကြိုးစားမှု
င- လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်တွေမှာပါဝင်ပါတ်သက်မှု
Article VIII
Any Contracting Party may call upon the competent organs of the United Nations to take such action under the Charter of the United Nations as they consider appropriate for the prevention and suppression of acts of genocide or any of the other acts enumerated in article III.
အပိုဒ် ၈
ပဋိဉာဉ်အပိုဒ် ၃ တွင်ဖေါ်ပြထားသည့်ကျုးလွန်မှုများဖြစ်စေ၊ Genocide ဖြစ်စေမည့်လုပ်ရပ်နှင့်အခြေအနေများကိုတားဆီးနိုင်ရန်အတွက်ဖြစ်စေ စာချုပ်လက်မှတ်ထိုးနိုင်ငံတခုခုအနေနှင့် ကုလသမဂ္ဂပဋိဉာဉ်ပြဌါန်းချက်များနှင့်အညီ အရေးယူပေးနိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံအဖွဲ့အစည်းတခုခုသို့ တိုင်ကြားအကူညီတောင်းပိုင်ခွင့်ရှိသည်။
Article IX
Disputes between the Contracting Parties relating to the interpretation, application or fulfilment of the present Convention, including those relating to the responsibility of a State for genocide or for any of the other acts enumerated in article III, shall be submitted to the International Court of Justice at the request of any of the parties to the dispute.
အပိုဒ် ၉

Genocide ပဋိဉာဉ်ပါ အချက်များအပေါ်သဘောထားကွဲလွဲခြင်း၊ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖေါ်လုပ်ဆောင်မှုနှင့်အခြေအနေများအပေါ်အငြင်းပွါးခြင်း (အပိုဒ် ၃ ပါ အချက်အလက်များငြိစွန်းနေမှုအပါအဝင်) စသည်တို့ဖြစ်ပွါးခဲ့လျင် “အငြင်းပွါးဘက်”မည်သည့်နိုင်ငံကမဆို ICJ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံးသို့ တင်ပြလျှောက်ထားနိုင်သည်

၄- Gambia နဲ့ မြန်မာအကြား ဒီကိစ္စအပေါ်အငြင်းပွါးမှုမရှိခဲ့ပါဘူးလို့ မြန်မာက ပထမနေ့ကတင်ပြခဲ့တာဟာမမှန်ကြောင်း
အငြင်းပွါးမှု့တွေအထင်အရှားရှိခဲ့ပါကြောင်း Gambia ကသက်သေပြတယ်

ကုသမဂ္ဂမှာ Gambia က မြန်မာ့— အရေးရှုံ့ချတော့ မြန်မာကိုယ်စားလယ်ဦးကျော်တင့်ဆွေကကသူ့အလှည့်မှာ ပြန်လှန်ကန့်ကွက်ခဲ့တာဟာ ထင်ရှားတဲ့အငြင်းပွါးမှုမဟုတ်ဘူးလား..
OIC မှာ ဂမ်ဘီယာက ကော်မတီဖွဲ့ပြီး —အရေးဆုံးဖြတ်ချက်ချတော့ မြန်မာအစိုးရနိုင်ငံခြားရေးဌါနကကြေငြာချက်ထုတ်ကန့်ကွက်ခဲ့တာဟာ အငြင်းပွါးမှုမဟုတ်ဘူးလား..
Gambia ဘက်ကကအဓိကအထောက်အထားတွေအဖြစ်ကိုးကားတဲ့ ကုလအချက်အလက်ရှာဖွေရေးမစ်ရှင် FFM 2018, 2019 အစီရင်ခံစာတွေကို မြန်မာကအသိအမှတ်မပြု..မတုန့်ပြန်ခဲ့ဘူး..
Gambia နိုင်ငံက ကုလမြန်မာသံရုံးကိုပေးပို့ခဲ့တဲ့ စာ ၂ မျက်နှာပါအကြောင်းကြားစာကိုမြန်မာဘက်က အကြောင်းမပြန်ခဲ့တာမို့ ရက် ၃၀ ပြည့်အပြီးမှာ Gambia က ICJ ကိုဦးတိုက်လျှောက်ထားခဲ့တယ်.. ရက် ၃၀ ဆိုတာ လုံလောက်တဲ့အချိန်ဖြစ်တယ်တဲ့..
တဖက်က အကြောင်းမပြန်မှု မတုန့်ပြန်မှုတွေကိုကြည့်ပြီး ဒီ၂ဖက်ကြားမှာ အငြင်းပွါးမှုမရှိဘူးလို့ပြောလို့မရကြောင်း..

Silent Veto ဆိုတဲ့ “ပြန်မပြော/လက်မခံ/ငြင်းပယ်မှု”ကိုယ်နှိုက်ဟာ အခုလိုအရေးမှာ အငြင်းပွါးမှုလို့ပြောရမှာဖြစ်ကြောင်း Gambia ကချေပတယ်..

ဒုတိယနေ့ Gambia ဘက်က ၃ နာရီကြာတင်ပြသွားတာတွေကို Live နားထောင်ပြီး မှတ်မှတ်သားသားရှိမိတာတွေကတော့ ဒီလောက်ဘဲ..

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဥပဒေအကိုးကားနဲ့ စီရင်ထုံးသာဓက သုံးသပ်ချက်သီအိုရီတွေ jurisprudence တွေကတော့ ကျနော့လိုသာမန်လူတခါနားထောင်ရုံနဲ့ သဘောပေါက်ဘို့မလွယ်လှဘူး..

၂၅ ဖေဖေါ်ဝါရီမှာ မြန်မာဘက်က နောက်ထပ် ၁ နာရီခွဲအချိန်ရမယ်
၂၈ ဖေဖေါ်ဝါရီမှာ Gambia ဘက်က နောက်ထပ် ၁ နာရီခွဲအချိန်ရမယ်..
အပြီးသတ်လျှောက်လွဲရမှာမို့ အပိုအလိုမရှိ ၁ နာရီခွဲစီအတိအကျဘဲပြောကြရမယ် ..
ပြောပြီးသားတွေကိုထပ်မပြောရဘူးလို့ ICJ တရားသူကြီးချုပ်က နိဂုံးချုပ်အမှာတော်ရှိလိုက်တယ်..
၂ ဖက်ပြင်ဆင်ကြပေဦးပေါ့..

သန်းလွင်ထွန်း
၂၃ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၀၂၂

=> Link to the post on Facebook