(The Mog Nation Wiki, an archive)

ရခိုင်ဝေါဟာရ “တွာ” အကြောင်း…
ရခိုင်မှာ “တွာ” ဆိုရေ ဝေါဟာရ တစ်ခုရှိရေ…
အခု ရခိုင်လူငယ်ချေတိ သိတောင် သိကတ်ဖို့မဟုတ်ယာ…
တစ်ချို့ ကလေ့ ရှိစွာတော့ သိရေ အဓိပ္ပါယ် ကို ဂဃ နဏ မသိကတ် ဖြစ်နီစွာ တွိရရေ…
တွာ ဆိုရေ အသုံးစွာ ခုခေတ်အချေတိနားလည်အောင် လွယ်လွယ် ပြောရဖို့ဆိုဂေ…
စုပ်စွာ သဘော ဆောင်ရေ ရခိုင် အသုံးဖြစ်တေ…
သုံးရေ အသုံးတိက…
မြစ်တိ ချောင်းတိမှာ ရဝေ့တိ ရှိရေ…
ယင်းရဝေ့တိမှာ ပုံစံနှစ်မျိုးရှိရေ…
တစ်မျိုးက စုပ်ယူရေ ရဝေ့ဖြစ်ပြီးကေ…
နောက်တစ်မျိုးက ကန်ထုတ်တေ ရဝေ့ဖြစ်တေ…
စုပ်ယူရေ ရဝေ့ကို တွာလို့ သုံးကပ်တေ…
ရဝေ့ထဲ လောင်းဝင်ပါလို့ မြုပ်လားခကေ ဝီခေါ်နီရေ တွာထဲကျလားရေလို့ သုံးကတ်တေ…
နောက်တစ်မျိုး တွာကို သုံးစွာက…
လီဆင်နမောင်းကို ခေါ်ရေ…
ပြုန်ခနဲ အထက်က ကျလာပနာ အောက်မှာရှိရေ ပစ္စည်းတိကို လီထဲကို စုပ်တင်လားစွာကို…
တော်လုံး ကျရေလို့ ခေါ်ရေ…
ညက လီတိုက်လားစွာ တွာလုံးကျစွာမဟုတ်…
တွာလုံးကျရေဆိုစွာက နေရာအကျဥ်းချေမှာ ဖြစ်စွာ…
စုပ်တင်ယူလားစွာ…
လွန်ခရေ နှစ်အနည်းငယ်က မြောက်ဦးနားမှာ နိုင်ငံခြားသားတိ စီးလာရေဘုတ် အထက်ကိုမြောက်ပနာ ဖွတ်သတ်ပြီး မြုတ်လားစွာ တော်လုံးကျလားစွာဖြစ်တေ…
ယင်းအချိန်က မြောက်ဦးမှာ လီတစ်ဖေ့ချေတောင် မတိုက်ခ ကွက်ပြီးကေ တစ်နေရာတည်း ကျစွာ…
ညကခါက မြောက်ဦး နန့် ကျောက်တော် နှစ်မြို့နယ်လုံး လီပြင်းတိုက်လားစွာ…
ဟုတ်ယာ တွာအကြောင်း ဆက်ကတ်မေ…
နောက်ထပ် တွာတစ်ခု ကျွန်တော်ရို့အချေခါ ဆီစုပ်တေ လက်ဆွဲပင် (ပုံမှာပြထားစွာမျိုးကို) တွာလို့ ခေါ်ရေ….
အထက်က လက်ဆွဲတံပါရေ…
အဖွင့်အပိတ်(လျှာချေ) ဘားနှစ်ခုကို ဆန့်ကျင်ဖက် တပ်ထားရေ…
ဘားတစ်ခုက…(လျှာချေ)
လက်ဆွဲတံအောက်အဖျာမှာ ဆီကိုဆွဲတင်လာရေ ခွက်အောက်ခြေမှာ ရှိရေ…
ယင်းဘား(လျှာချေ) က လက်ဆွဲအတံ အောက်ကိုကျလို့ စုပ်ဖို့ ဆီထဲ နစ်ဝင်ရေအခါ အထက်ကိုလန်ပနာ ပွင့်ပြီးကေ ဆီတိကိုလက်ဆွဲတံအဖျားက ဆီထဲကို ဝင်စီရေ…
လက်ဆွဲတံကို အထက်ဆွဲတင်လိုက်ရေခါ ယင်းဘားချေ စွာ ဆီတိကို အောက်ကိုပြန်လို့ ယိုမကျစီအောင် ပိတ်ပီးရေ…
တစ်ပြိုင်တည်းမှာဗျာလ် ဆီစုပ် တွာပင်မ ပိုက်လုံးအောက်ခြေမှာရှိရေ ဗား လျှာချေစွာ အထက်ကို လက်ဆွဲတံက စုပ်တင်လားရေအတွက် ပင်မပိုက်လုံးထဲကို အပြင်ကဆီတိ ဝင်လာအောင် ပွင့်ပီးရေ …
လက်ဆွဲတံအောက်ကို ဆင်းလာရေအခါ ဆီတိပိုက်ထဲက မထွက်ရအောင် ယင်လျှာချေက ပြန်ပိတ်ပီးရေ…
ယင်းပိုင် ယင်းပိုင် လက်နန့်ဆွဲပနာ ဆီစုပ်ရေ ကိရိယာကို ကျွန်တော်ရို့ ရခိုင်သားတိမှာ တွာ လို့ခေါ်ရေ…
ဒေပိုင် ရှားပါးရေအသုံး ရခိုင့်ဝေါဟာရတိကိုကျွန်တော်ရို့ ရခိုင်မျိုးဆက်သစ်တိ သိရှိနားလည် သုံးတတ်လာအောင် တင်ပြရခြင်းဖြစ်တေ…
နောက်လည်း အချိန်ရကေ ရွီးသားတင်ပြပါမယ်…
ကျွန်တော် ဆည်းဆာဦး ပါ…
(21st Aoril 2022)

End Notes and External links
- source: ရခိုင်ဝေါဟာရ “တွာ” အကြောင်း | ဆည်းဆာဦး | on Facebook
The Mog Nation Wiki
Kyaw Zaw Oo
- Kyaw Zaw Oo’s Blog
- Kyaw Zaw Oo | Facebook
- ကျော်ဇောဦး | Facebook
- Kyaw Zaw Oo | Twitter