ရခိုင်၊မြန်မာ ပြက္ခဒိန်များ

(The Mog Nation Wiki, an archive)

ရခိုင်၊မြန်မာပြက္ခဒိန်များ

၁၉၀၁ခုနုစ်တွင်ပထမဆုံးမြန်မာအဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကို
A. M. B. Irwinက Burmese Calendar အမည်ဖြင့်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။အဆိုပါစာအုပ်ကို အိုင်ယာလန်တွင်ရေး
သားခဲ့ပြီး ပြည့်စုံမှုမရှိဟု စာရေးသူကဝန်ခံခဲ့သည်။

၁၉၀၅ခုနုစ်တွင်ရခိုင်၊မြန်မာ၊အဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကိုရှေ့နေဦးထွန်းစံက၊စစ်တွေမြို့ရှိARAKAN NEWS ပုံနှိပ်တိုက်မှပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။အဆိုပါစာအုပ်ကိုရခိုင်ပြည်ဂိုဏ်းချုပ်၊ဂိုဏ်းအုပ်ကျားရုပ်ဆရာတော်ဦးအဂ္ဂ၊ရွှေစေတီဆရာတော်ဦးတေဇရာမ၊ဝတ်လုံတော်ရဦးထွန်းစံတို့က နရ အဘယမဟာရာဇာမင်းလက်ထက်ပြက္ခဒိန်ကိုအခြေပြု၍လုပ်ခဲ့သည်ဟုသိရသည်။AD ၁၈၂၀ မှ ၁၉၁၈ ထိတွက်ချက်ထားသည်။

၁၉၀၆ခုနုစ်တွင်(မြန်မာ)လက်ထပ်ရက်ငင်အကျဥ်းတွက်ပုံစာအုပ်ငယ်ကို ဦးကျော်ရန်ကမန္တလေးမြို့ဗုဒ္ဓဘာသာ သာသနပြုအသင်းသတင်းစာပုံနှပ်တိုက်မှထုတ်ဝေခဲ့သည်။ထိုစာအုပ်ထုတ်ဝေပြီးနောက်မှ၁၉၀၉
ခုနုစ်တွင်မြန်မာနေ့ရက်ကိုအဂ်လိပ်ခုလရက်နေ့အလွယ်သိအောင်မြန်မာလက်ချိုးပြက္ခဒိန်ပုံနှိပ်ဖြန့်ဝေခဲ့ကြသည်။

ထိုနှစ်၁၉၀၉ ခုတွင် Burmese Arakanese CalendarကိုA. M. B.Irwinကဟံသာဝတီပုံနှိပ်တိုက်ကထုတ်ဝေခဲသည်။ဦးထွန်းစံ၏ပြက္ခဒိန်ကို အခြေပြု၍ထုတ်ဝေခဲ့သည်ဟု A. M. B Irwin က ဖော်ပြခဲ့သည်။ဒုတိယအကြိမ်
ရခိုင်မြန်မာအဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကိုမည်သည့်အချိန်တွင်ထုတ်ဝေခဲ့သည်က်ိုမသိရှိပါ။

၁၉၁၈ခု နှစ်တွင်ရခိုင်မြန်မာအဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကိုရှေနေဦးထွန်းစံက Rangoon Times ပုံနှိပ်တိုက်မှတတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။အဆိုပါစာအုပ်တွင်AD ၁၈၂၀မှ၁၉၂၈ထိတွက်ချက်ထားသည်။
၁၉၂၈ တွင်မြို့ဟောင်းမြို့ညောင်ပင်စျေး ဆရာတော်အသျှင်ဥတ္တမသီရိမထေရ် က၊
သင်ကြန်လက်ရိုးကျမ်း၊ဇော်တရန္တကျမ်း၊အဓိမာသ်ကျမ်း၊တို့ကိုညှိုနှိုင်းပြင်ဆင်လျက်ရက္ခိုင်ပြက္ခဒိန်အဓိမာသ်ကျမ်းကိုစစ်တွေမြို့ရက္ခိုင့်ဝံသာနုသတင်းစာတိုက်မှထုတ်ဝေခဲ့သည်။နုစ်ကြိမ်ပုံနှိပ်ခဲ့သည်ဟုသိရသည်။

၁၉၃၀ခုနုစ်မှ၁၉၃၄ထိ ၅နုစ်စာအတွက် ဆရာဦးချင်းရှီ
နှင့်ဦးဖြူသာအောင်တို့က အဂ်လိပ်ရခိုင် နှစ်ဝါဒ ပါဝင်သောပက္ခဒိန်ကိုပြုလုပ်ခဲ့သည်။

၁၉၆၀ တွင် ဆရာဦးထွန်းလှခိုင်ကရခိုင်မြန်မာအဂ်လိပ
နုစ်၁၀၀ပြက္ခဒိန် ကိုစစ်တွေမြို့ရှိ ရခိုင်ခေတ်ပုံနိုပ်တိုက်မှထုတ်ဝေခဲ့သည်။AD ၁၈၅၉မှ ၁၉၆၀ထိ တွက်
ချက်ထားသည်။

၁၉၆၅တွင်ဒေါက်တာရီရီကမြန်မာအဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကိုနိုင်ငံသမိုင်းကော်မရှင်ကျမ်းစဥ်အမှတ်၁ အဖြစ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ဒေါက်တာရီရီက ဦးထွန်းစံပြက္ခဒိန်၊A. M. B. Irwin ပြက္ခဒိန်များကိုအခြေခံတွက်ချက်သည်ဟုဆိုသည်။၁၇၀၁ ခုမှ ၁၈၂၀ထိ တွက်ထားသည်။ဒေါက်တာရီရီက၁၈၂၀ နောက်ပိုင်းကိုဦးထွန်းစံပြက္ခဒိန်ဖြင့်ဆက်စပ်ကြည့်ရှူရန် ရည်ညွန်းထားသည်။ဒေါက်တာရီရီမှာရခိုင့်အမျိုးသမီး၊သံတွဲသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး
ပထမဆုံးအမျိုးသားစာပေဆုရသူလည်းဖြစ်သည်။

၁၉၈၃ တွင်ရက္ခိုင်အဓိမာသ်ကျမ်းကိုရက္ခိုင်ယဥ်ကျေးမှုစာပီနှင့်သမိုင်းရေးရာအဖွဲ့(မြောက်ဦး)က မိတ္တုကူးဖြန့်ချီခဲ့သည်။

၂၀၀၂တွင်ဒေါက်တာသန်းထွန်းကနုစ်တစ်ထောင်ပြက္ခဒိန်ကိုအတွဲလိုက်ခွဲကာ မြန်မာသမိုင်းဌာနမှထုတ်ဝေခဲ့သည်။

ယခုအခါတွင်ရက္ခိုင်မြန်မာအဂ်လိပ်ပြက္ခဒိန်ကိုဆရာကြီးဒေါက်တာဦးအောင်ချစ်ကဆက်လက်ထုတ်ဝေလျက်ရှိသည်။

၁၉၀၉ခုနုစ်ကထုတ်ဝေခဲ့သော Burmese Arakanese Calendarsကို the University of California Libraries က ၂၀၀၉ ခုနှစ်လောက်က ပြန်လည်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြက္ခဒိန်ပညာရပ်မှာကမ္ဘာက လေးစားရသောပညာတစ်ရပ်ဖြစ်ပေသည်။

သိန်းထွန်းဦး
၇၊ ၁၀၊၂၀၂၁။
၁၁:၁၁am

(Credits for some photos go to their original uploaders.)