ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းကိုလေ့လာခြင်း Study of Arakan Coast

(The Mog Nation Wiki, an archive)

ရခိုင်ကမ်းရိုးတမ်းကိုလေ့လာခြင်း
အပိုင်း (၅)

ဒေါက်တာမျိုးမြင့်

နိဒါန်း

ရခိုင်ကမ်းရိုးတမ်း၏ဂစ္ဆပနဒီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသမြောက်ပိုင်းသည် သမိုင်းအထောက်ထားအရ ၎င်း၊ မြေပေါ်မြေအောက်သယံဇာတတည်ရှိနေမှုကြောင့်၎င်း နှင့် ကမ္ဘာနိုင်ငံရေးနှင့်စီးပွါးရေးဈေးကွက် တည်ရှိလာ နေမှုများ အပေါ်တွင် အရေးပါမှုသည်ပိုမြင်တက်လာမှုကိုတွေ့နေရသည်။ အိမ်နီးနားခြင်း နိုင်ငံဖြစ်သောအိန္ဒိယနှင့်တရုပ်နိုင်ငံများ၏ရင်းနှီးမြုတ်နှံမှုသည်၁၀စုနှစ်အတွင်းပို၍မြင့်မားလာနေသည် ကိုတွေ့ရသည်။ ရေရှည်အတွက်စိတ်ဝင်စားမှုသည်လည်းပို၍ပင်မြင့်တင်လာနေပြီးဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ရင်းနှီးမြုတ်နှံမှုစီမံကိန်းများအကောင်အထည်ဖေါ်ဆောင်မှုကိုကြည့်လျှင်ပြည်သူလူထု၏လိုအပ်ချက်ကိုဖြည့်စီးပေးခြင်းနှင့်ပညာရပ်ဆိုင်ရာချီးကပ်မှုမှာအလွန်အားနည်းနေခြင်းကြောင့်ရေရှည်တွင်အထွေထွေပြဿနာများနှင့်သာတွေ့နေရကြောင်းမြင်တွေ့ရသည်။
ရခိုင်ကမ်းရိုးတမ်း၏ဂစ္ဆပနဒီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင်ဆောက်လုပ်ဆဲနှင့်တည်ဆောက်လာမည့်စီမံကိန်းများလည်းထိုကဲ့သို့ရှီနေသေးလျှင်ဒေသအတွင်းနေထိုင်သူများအဖို့ ရေရှည်မှာပြဿနာများ နှင့် သာတွေ့ဆုံခံစားရမည်မှာမလွဲပါ။

ဂစ္ဆပနဒီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ
Estuaries of Gissapanadi Delta

ဖရုံကာကျွန်းသဲကျွန်းတန်းရှည်
Baronga Spit

ရခိုင်ကမ်းမြောင်၏အကြီးဆုံးသောပင်လယ်ကမ်းခြေဘူမိရုပ်သွင်အနေအထားတစ်ခုဖြစ်သည်။ သဲကျွန်းတန်းရှည် (Spit or sandspit) ဟုခေါ်သည် (ပုံ ၁)။ သဲကျွန်းတန်းရှည်ဆိုသည်မှာ ကျွန်းတစ်ခု ဖြစ်ပြီး သဲများနှင့်အနည်ကျဖွဲ့စည်းထားသော ဘူမိရုပ်သွင်ပုံသဏ္ဌာန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ Longshore current ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော longshore drift ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သည်။ longshore drift သည် ပင်လယ် လှိုင်းသည်ကမ်းခြေကိုဒေါင့်တစ်ခုခံပြီးတိုက်ခတ်ပြီးကမ်းခြေကိုဇီဇက် (Zigzag) ပုံသဲများအနည်ကျခြင်း ကိုခေါ်သည်။
ကမ္ဘာပေါ်တွင်အရှည်ဆုံး သဲကျွန်းတန်းရှည်ကို Arabat Spit (၁၁၀ကီလိုမီတာ=၆၈မိုင်ရှည်ပြီး) ဟုခေါ်ပြီး Sea of Azov. တွင်တည်ရှိသည်။ ရေချိုတွင်လည်းတွေ့ရတတ်သည်။ ကနေဒါ၊ အွန်တေးရီး ယိုးမြို့ အဲရီကန် (Erie Lake) တွင်ရှိသော Long Point (၃၂ကီလိုမီတာ=၂၀မိုင်ရှည်ပြီး) ဖြစ်သည်။ နယူဇီလန်၊ Farewell Spit (၃၂ကီလိုမီတာ=၂၀မိုင်ရှည်ပြီး)။ အင်္ဂလန်၊ ဟန်းဘားမြစ်ရှိ Spurn spit (4.8ကီလိုမီတာ=3မိုင်ရှည်ပြီး) တို့ကိုတွေ့ရသည်။
ဖရုံကာကျွန်းသဲကျွန်းတန်းရှည်သည် (4ကီလိုမီတာ=၂.၅မိုင်ရှည်ပြီး) တို့ကိုတွေ့ရပြီး၊ ငါးလုပ် ငန်းလုပ်သူများအတွက်နားခိုရန်နေရာကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည် (ပုံ ၁)။

Gissapandi Delta and Its Megaprojects
ဂစ္ဆပနဒီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ၏ အကြီးစားလုပ်ငန်းစီမံကိန်းများ

Kaladan Multi-Modal Transit Transport Project (KMTTP)
(ကုလားတန်ဘက်စံဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောကုန်တင်ကုန်ချ၊နှင့်ရပ်နားခြင်းဆိုင်ရာသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ် ငန်းစီမံကိန်း)

၂၀၂၀ခုနှစ်အောင်တိုဘာလ၄၊၅ ရက်နေ့တွင်ကုလားတန်ဘက်စံကိန်းအတွက်ဧည့်သည်တော် အဖြစ်ရောက်လာသော အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ Ministry of External Affairs (MEA) မှကိုယ်စလယ်တော်သုံးဦး ကိုမြန်မာနိုင်ငံဘက်မှနိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နှင့်အတူအရပ်ဘက်၊ စစ် ဘက်ဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်များနှင့်တွေဆုံခဲ့သည်ဟုသီတင်းများတွင်တွေ့ရသည်။ ၎င်းတွေ့ဆုံပွဲမှထုတ်ပြန်ချက် မှာကုလားတန်ဘက်စံကိန်းကို နှင့် သုံးပွင့်ဆိုင် အမြန်လမ်း (Trilateral Highways-India-Myanmar-Thailand) ကို နှစ်နိုင်ငံအကျိုး စီးပါွးအလို့ငှာ၊ ၂၀၂၁ခုနှစ်ပထမသုံးလအတွင်းမှစ၍ ကျန်ရှိနေသေး သောလုပ်ငန်းများကိုပြန်လည်ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊နှင့်အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အကြီးဆုံးပြည်ပရင်း နှီးမြုတ်နှံမှုတစ်ခုဖြစ်ကြောင်းရှင်းလင်းထုတ်ဖေါ်ပြောကြားသွားသည် (ပုံ ၂)။

စီမံကိန်းနောက်ခံသမိုင်း

၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ Ministry of External Affairs (MEA) မှ ကိုယ်စ လယ်တော်များနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ နိုင်ငံတော်ငြိမ်ဝပ်မှုတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့ တို့သည်၊ Kaladan Multi-Modal Transit Transport Project (KMTTP) (ကုလားတန်ဘက်စုံဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ကုန် တင်ကုန်ချ၊ နှင့်ရပ်နားခြင်းဆိုင်ရာသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းစီမံကိန်း) ကိုအကောင်အထည်ဖေါ်ရန် အတွက်နားလည်မှုစာချွန်လွာလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။

ကုလားတန်စီမံကိန်း

ကုလားတန်စီမံကိန်းဆိုသည်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ကာလကတ္တားဆိပ်ကမ်းမှ ရခိုင်မြည်နယ်၊ စစ်တွေ မြီု့ဆိပ်ကမ်းအထိဘင်္ဂလားပင်လယ်ကိုဖြတ်ပြီး၎င်း၊ စစ်တွေမြီု့ဆိပ်ကမ်းမှတဆင့် လာချီဟို (Lashio, Myanmar) အထိကုလားတန်မြစ်အတိုင်းသဘောၤဖြင့်၎င်း၊ လာချီဟိုမှတဆင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရန်သို့ ကုန်းတွင်းမှကားဖြင့်၎င်း၊ သုံးလမ်းသွားခရီးဖြစ်သည်။ ၎င်းကုလားတန်စီမံကိန်းကြောင့် ကာလကတ္တားမှ မီဇိုရန်သို့ လမ်းခရီးအကွာအဝေးသည် ယခင်လမ်းထက် ၁၀၀၀ကီလိုမီတာခန့် လျှော့နည်းလာသည့်အ ပြင်အချိန်အားဖြင့် ၃-၄ရက်ခန့် သက်သာသွားမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းပြင်၊ ကာလကတ္တားမှမီဇိုရန်သို့လမ်းခ ရီးသည် ကြက်၏လည်ပင်းကဲ့သို့ဖြစ်သောကြောင့်ယဉ်ကြပ်တည်းမှုဖြင့်အချိန်ကြာမြင့်စွာသွားလာမှုကို သက်သာစေမည်ဖြစ်သည် (ပုံ ၄ A,B)။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အကျိုးအမြတ်များ

အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲမှအိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိသောကုန်းတွင်းပိုင်းနေရာဒေသတစ်ခုဖြစ် သောမီဇိုရန်သို့အသွားအပြန်ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို၊ မြန်မာနိုင်ငံ၊ စစ်တွေမြို့ဆိပ်ကမ်းကိုအသုံးပြဲခြင်းဖြင့် သိသာသောကုန်ကျစရိပ်သက်သာစေမည်အပြင် ခရီးအကွာအဝေးအတိုဆုံးသွားမည်ဖြစ်သည်။ ကြက် ၏လည်ပင်း (chicken neck in west bengal) ကဲ့သို့ဖြစ်နေသောလမ်းခရီးတွင်ကားကြပ်နေမှုကို ကာ ကွယ်နိုင်မည့်အပြင်၊ ဘူတန်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ချ်နိုင်ငံများ၏ မီခိုအားထားမှုကိုလျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည် (ပုံ ၄)။ ၎င်းပြင်၊အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့်စီးပွါးရေးလုပ်ငန်းများတိုးချဲ့တွင်ကျယ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ကုလားတန်စီမံကိန်းကြောင့်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏စီးပါွးရေး (Economics)၊ ကုန်သွယ်မှုနှင့်ဆိုင်သော (Commercial) နှင့် မဟာဗျူဟာအမျိုးသားစီမံကိန်းအကျိုးစီးပါွး (Strategic interests) တိုးတက်လာ ခြင်းအလို့ငှာ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏စီးပွါးရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် (development) နှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (economic integration) ကိုအိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ပေးမည်ဖြစ်သည် (ပုံ ၄)။

ကုန်ကျစရိပ်များ

ရင်းနှီးမြုတ်နှံမှုကုန်ကျစရိပ်များမှာ ၄၈၄မီလီယမ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ သတ်မှတ်ထားသည် (ဝီခီ ပီဒီးယား)။၂၀၁၄ခုနှစ်တွင်အားလုံးပြီးဆုံးနိုင်မည်ဟုတွက်ဆထားသော်လည်း၊စစ်တွေဆိပ်ကမ်း(sittwe port)၊ ဓာတ်အားလိုင်း (power)၊ မြစ်အောက်ပြင်ချဲ့ထွင်ခြင်း (river draging)၊ ပလက်ဝသင်္ဘောဆိပ် နှင့် တံတား (paletwa jetty and bridge)၊ တို့ဆောင်ရွက်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သော်လည်း၊ ဇိုရင်ပူအီမှပလက် ဝသို့လမ်းဖေါက်လုပ်ခြင်း (road construction Zorinpui-Paletwa) မှာစတင်မလုပ်နိုင်သေးပါ (ဝီခီပီ ဒီးယား)။

၁။ကာလကတ္တားမှစစ်တွေဆိပ်ကမ်းသို့ ၅၃၉ ကီလိုမီတာ အကွာအဝေးသည်ဘင်္ဂလားပင်လယ်ကိုဖြတ် ပြီး၊ ကွန်တိန်နာသင်္ဘော ၂၀၀၀၀ တန်မှ ၄၀၀၀၀တန် သင်္ဘောများဆိုက်ကပ်နိုင်အောင်ဆိပ်ကမ်းများကို တိုးတက်တည်ဆောက်ပြီးဖြစ်သည် (ပုံ ၄ ညာ)။
၂။၁၅၈ကီလိုမီတာ အကွာအဝေးရှိ စစ်တွေဆိပ်ကမ်းမှ ပလက်ဝဆိပ်ကမ်းသို့ (IWT Inland Water Terminal) တည်ဆောက်ခြင်း၊ ပလက်ဝဆိပ်ကမ်းရှိရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း (Hydro power project at Paletwa Jetty via Kaladan river) နှင့် မြစ်အောက်ပြင်ချဲ့ထွင်ခြင်း (river draging) နှင့် ဆိပ်ကမ်း ချဲ့ထွင်ခြင်း (upgrading) မှာ ၂၀၁၇ခုနှစ်တွင်ပြီးစီးပြီးဖြစ်သည် (ပုံ ၅)။

တန် ၃၀၀ လုပ်နိုင်စွမ်းသော ရေမျှော ဆိပ်ကမ်း (barge) ခြောက်ခုကိုအိန္ဒိယနိုင်ငံအစိုးရမှမြန်မာအစိုးရသို့လွဲပြောင်းပေးပြီး ဖြစ်သည်။ စစ်တွေဆိပ်ကမ်းကိုမတည်ဆောက်ခင်နှင့်တည်ဆောက်ပြီးစီးမှုကိုတွေ့ရသည် (ပုံ ၆)။

စစ် တွေဆိပ်ကမ်း၏ မြောက်ဘက်အနီးတွင်ရှိသော Sittwe Downtown Waterfront Reclamation Project ကို SK BXT International (Korea) and Rakhine State Government တို့ပူးတွဲ တည်ဆောက်ပြီးစီးနေမှုအခြေအနေကိုတွေ့ရသည် (ပုံ ၇ ညာ)။ ရခိုင်လူမျိုးတို့သည်ပင်လယ်စာကိုအဓိ ကထား၍စားသောက်ကြသည် (ပုံ ၇ ဘယ်)။

ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့၊ ကုလားတန်မြစ်တလျှောက်၊ စစ်တွေမြို့မှ ၆၀ကီလိုမီတာအကွာအဝေး ရှိမြေဧက၁၀၀၀ကိုတည်ဆောက်နေဆဲဖြစ်သည် (ပုံ ၉ ဘယ်)။

၃။၆၂ကီလိုမီတာကွာဝေးသော ပလက်ဝရှိပြည်တွင်းရေကြောင်းဆိပ်ကမ်း (IWT Inland Water Ter-minal) မှ Zochawchhuah (India)-Zorinpui (Myanmar) နယ်စပ်ထိ ဆောက်လုပ်မည့်နှစ်လမ်း သွားကားလမ်း (စုစုပေါ်င်းလေးလမ်းသွား) တည်ဆောက်ရန်ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် ဆောက်လုပ် ရေးကွန်ထရိုက်တာအဖြစ် Irconရရှိပြီးဈေးနှုန်းမှာ ၁၆ဘီလီယန်အိန္ဒိယယူပီရရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဇန္နဝါရီ လ၊၂၀၁၈ခုနှစ်တွင်၎င်းစီမံကိန်းအဆိုပြုလွာကိုမြန်မာအစီုးရမှလက်မှတ်ရေးထိုးအတည်ပြုပြီးဖြစ်သည်။ နယ်စပ်ရှိအကောက်ခွန်နှင့်လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာနကို အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ၂၀၁၇ခုနှစ်တွင်ဖွင့်ထားပြီးဖြစ် သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ပလက်ဝမှ အာရှအမြန်လမ်း (Asia Highway) AH1 ကိုဆက်သွယ်ရန် လည်း စီမံကိန်းရှိနေသည်။
၄။၁၀၀ကီလိုမီတာကွာဝေးသော Zochawchhuah (India)-Zorinpui (Myanmar) နယ်စပ်မှ Aizawl, Mizoram, India, ထိလမ်းဖေါက်လုပ်မည်ဖြစ်သည်၊ Aizawl မြို့မှ Aizawl-Saiha National Highway at Lawngtlai in Mizoram ကို National Highway NH-54 မှဆက်သွယ်ထားသည်။ ထိုမှတဆင့် ၈၅၀ ကီလိုမီတာ ကွာဝေးသော Dabaka in Assam ထိသွယ်တန်းဆက်သွယ်မှုပြုလုပ်ခြင်းသည် အိန္ဒိယနိုင် ငံကြီးနှင့်အရှ့မြောက်အိန္ဒိယနိုင်ငံအပိုင်းကိုဆက်သွယ်ရန်ဖြစ်ပြီး၊ East-West National Corridor ဟု ခေါ်သည်။ ထိုစီမံကိန်းသည်အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အခြေခံအဆောက်အဦးတည်ဆောက်ခြင်းဖြစ်သော Look East-Action East ၏ Seven Sisters Corridor စီမံကိန်းများ၏တစ်ခုဖြစ်သည် (ပုံ ၄ ညာ)။

ပုံ ၂။ MEA ကိုယ်စလှယ်များနှင့်မြန်မာနိုင်ငံ၏အတိုင်ပင်ခံအဖွဲ့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပုံ (ညာ) နှင့် အ စည်းအဝေး၏ရလဒ် (ဘယ်)

ပုံ ၃။ ကုလားတန်မြစ်နှင့်စီမံကိန်း နှင့် နယ်စပ်ဒေသဆက်စပ်မှုပြမြေပုံ (ဘယ်)၊ ဖြတ်သန်းသွားရာမြို့များ (ညာ) k1=Falam ဖလမ်း (M) k2= Surkhua ဆာဟူးအား (M) k3=Rezua ရေဇဝါ (M) k4=Chapi (I) k5=Ngopa (I) k6=Darlaw6n (I) k7=Aizawl (I) k8=Zochawchhuah (I) k9=Paletwa ပလက်၀ (M) k10=kyauktaw ကျောက်တော် (M) k11=Pannagyun ပုဏ္ဏားကျွန်း (M) k12=Sittwe စစ်တွေ (M)
M=Myanmar, I=India
http://www.mea.gov.in/mystart.php?id=220116441.

ပုံ ၄ A။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ Six Sisters Corridor projects (ဘယ်) နှင့် Kaladan Multi-Modal Transit Transport Project (KMTTP) (ကုလားတန်ဘက်စုံဖြစ်နိုင်ခြေရှိသောကုန်တင်ကုန်ချ နှင့်ရပ်နားခြင်း ဆိုင်ရာသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းစီမံကိန်း) ၏ခရီးအကွာအဝေးပြမြေပုံ (ညာ)

ပုံ ၄ B။ ကုလားတန်စီမံကိန်းဖေါ်ပြမှုဇယား

ပုံ ၅။ ကုလားတန်မြစ်ကူးတံထားကိုညတွင်မြင်တွေ့ရစဉ် ပလက်၀ (ဘယ်) နှင့် ပလက်ဝဆိပ်ကမ်း ကို (ပြည်တွင်းရေကြောင်းအသုံးပြုရန်) တွေ့ရစဉ်

ပုံ ၆။ စစ်တွေဆိပ်ကမ်း၏ စီမံကိန်းဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းမပြုလုပ်မှီ (ဘယ်) (ARN မှကူးယူဖေါ်ပြ သည်) နှင့် တည်ဆောက်ပြီးစီးပြီးအခြေအနေ (ညာ)။

Complementary Railway Route
မီးရထားလမ်းဖြည့်စွက်ဆောင်ရွက်ချက်

၁။၉၀ကီလိုမီတာရှိ စစ်တွေ-ကျောက်တော်ရထားလမ်းသည် ၂၀၁၁ခုနှစ်တွင်တည် ဆောက်ပြီး စီးပြီး၊ ပြေးဆွဲဆောင်ရွက်နေပြီးဖြစ်သည် (ဝီခီပီဒီးယား) (ပုံ ၇)။ မြန်မာ-မီဇိုရမ်၏ကုလားတန်မြစ်တလျှောက်ရ ထား လမ်းဖေါက်လုပ်ရေးသည်လည်းဖြည့်စွက်ဆောင်ရွက်ရန်စီမံကိန်းတစ်ခုဖြစ်နေမည်။ ၎င်းရထား လမ်းအပြင်၊ ၃၁၁ကီလိုမီတာ ရှိကျောက်ထု (မင်းဘူး)-အမ်း (ရခိုင်) ရထားလမ်း ကို ၂၀၂၁-၂၀၂၂ခုနှစ် ဆောက်လုပ်မည်ဟုသိရသည် (ဝီခီပီဒီးယား)။ ၎င်းရထားလမ်းသည်မြန်မာနိုင်ငံ၏ရထာလမ်း ဆောက် အဦးဖြစ်သည့်၁၂၁၅ ကီလိုမီတာရှိ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း-မင်းဘူး-ကူမင်း (တရုပ်ပြည်) ကိုတ ရုပ်နိုင်ငံအကူအညီဖြင့်ဆောက်လုပ်ရန်စီမံကိန်းများရေးဆွဲနေကြသည် (ဝီခီပီဒီးယား)။
၂။ ၃၀၀ကီလိုမီတာရှိ ကျောက်ထု (မင်းဘူး)-Zorinpui (မြန်မာ-အိန္ဒိယနိုင်ငံနယ်စပ်) ရထားလမ်းကို ဆောက်လုပ်ရန်စီမံကိန်ရေးဆွဲပြီးသော်လည်းတိုင်းတာမှုမလုပ်ရသေးဟုသိရသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ ကုန် ကျစရိပ်ကိုထောက်ပံ့မည်ဖြစ်ပြီး၊ အတည်ပြုခြင်းမရှိသေးပါ။
၃။ ၃၇၅ကီလိုမီတာရှိ Zochawchhuah/Zorinpui (မြန်မာ-အိန္ဒိယနိုင်ငံနယ်စပ်)-Sairang railway in India, ကို တိုင်းတာမှုပြုလုပ်ပြီးဟုသိရသည်။ သြဂုတ်လ ၂၀၁၇ခုနှစ်မှစတင်တည်ဆောက်နေပြီဟုသိ ရသည်။

ပုံ ၇။ စစ်တွေမြို့၊ ကုလားတန်ကမ်းခြေရှိ tidal mudflat တွင်စားသောက်နိုင်သောရေထွက်ပစ္စည်းကို ရှာဖွေနေစဉ် (စစ်တွေဆိပ်ကမ်းသစ်နောက်ခံ) (ဘယ်) နှင့် Sittwe Downtown Waterfront project နှင့် နောက်ခံစစ်တွေဆိပ်ကမ်းသစ်နှင့် အဟောင်း၊ နှင့်ကုလားတန်မြစ်ဝကိုတွေ့သည် (ညာ)။

ပုံ ၈။ စစ်တွေတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ ဂစ္စပနဒီတံတားပေါ်ကဖြတ်သန်းလာသောမြန်မာမီးရထား ကိုငေးမောကြည့်နေစဉ် (၂၀၁၄?။ စစ်တွေတက္ကသိုလ်ပါမောက္ခချုုပ်ဒေါက်တာဝင်းနိုင်၏ ဖေ့ဘုတ်မှကူး ယူဖေါ်ပြသည် (ဘယ်) နှင့် ဘူတာရှိပြီးသံလမ်းမရှိသောရခိုင်ပြည်နယ်၏ဖြစ်ရပ်ဆန်း၊ ဝေသာလီဘူ တာ။ ကျောက်တော်မြီု့ (ညာ)။

လက်ရှိအခြေအနေ

လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပြဿနာများကြောင့်စီမံကိန်းပြီးဆုံးမှုမှာနောက်ကျနေသည်။ စစ်တွေဆိပ်ကမ်း နှင့်ပလက်ဝပြည်တွင်းရေလမ်းဆိပ်ကမ်းမှာပြီးစီးဖြစ်သည်။ ၎င်းပြီးဆုံးထားသောလုပ်ငန်းနှစ်ခုကို လုပ် ငန်းဆောင်ရွက်မှုနှင့်ထိမ်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းလြပ်ဆောင်ရန်ကန်ထရိုက်တာများငှားရန်းခြင်းကိုဆောင်ရွက်နေသည် (ဇန္နဝါရီ၊ ၂၀၂၀။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာသံအမတ်ကြီး)။ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပြဿနာများနှင့်တ ခြားသောမည်သည့်ပြဿနာရှိစေကာမူစီမံကိန်းကိုပြီးဆုံးအောင်ဆောင်ရွက်မည်ဟုဆိုသည်။သံအမတ် ကြီး၏ရှင်းလင်းချက်မှာအလွန်ကြီးမားသောစီမံကိန်းကြောင့်ဒေသဆိုင်ရာပြည်သူလူထုအတွက်လွန်စွာအကျိုးရှိမည်ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။

Arakan Rivers Network (ARN)
ရခိုင်မြစ်ကြောင်းများအဖွဲ့အစီး

Reference: Kaladan Multi-Modal Transit Transport Project: A Preliminary report from the Arakan Rivers Network (ARN), Mae Sot, Thailand (2009) မှကူးယူဖေါ်ပြသည်။
စီမံကိန်းကြောင့်၊လမု၊လမန်တောများ၊စိုက်ပျိုးမြေများ၊ပုဇွန်နှင့်ငါးကန်များ၊ရေထွက်ပစ္စည်းထွတ် ကုန်များနှင့်တစ်ခြားသောလူမှုရေးဆိုင်ရာရပိုင်ခွင့်များကိုကြီးမားစွာထိခိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်းထောက်ပြထားသည်။ ဖတ်ရှုရန် (www.arakanrivers.com)။

Current Situation
လက်ရှိအခြေအနေ

စီမံကိန်း၏နောက်ကျနေမှုသည် ရခိုင်ပြည်နယ် အဓိကဒေသဖြစ်သောပလက်၀ နှင့်ကုလားတန် မြစ်ပတ်ဝန်းကျင် ရှိပြဿနာများဖြစ်သည့်ရိုဟိမ်ဂျာဟုဆိုသောနယ်စပ်ပြသနာ နှင့်လူ့အခွင့်အရေးဆိုင် ရာပြဿနာများ၊ ရခိုင်ရိုဟိမ်၈ျာလွတ်မြောက်ရေးတပ် ARSA (Arakan Rohingya Salvation Army)၊ ရခိုင် တပ်တော် AA (Arakan Army) တို့၏လှုပ်းရှားမှုများ နှင့်ချင်းလူမျိုးအခွင့်အရေးပြဿနာ (Chin Conflicts) တို့ဖြစ်ကြသည်။ (The route of the project around Paletwa and along the Kaladan river is troubled with Chin conflict, Rohingya conflict and militant groups such as Arakan Army and Arakan Rohingya Salvation Army (Ref: Buddhist refugees in Mizoram begin journey back to Myanmar, but unconfirmed tales of horror keep them on edge and NE Displaced people, The Wire). Among these the ARSA, created by Pakistan’s Lashkar-e-Toiba and has links with Jamaat-ul-Mujahideen in Bangladesh and the Indian Mujahideen in India (Myanmar calling , The Telegraph), was behind the mass killing of Hindu Burmese Indians in the Kha Maung Seik massacre (Myanmar says bodies of 28 Hindu villagers found in Rakhine State and “Myanmar: New evidence reveals Rohingya armed group massacred scores in Rakhine State” ( http://www.amnesty.org).

ထိုအထဲတွင် ရခိုင်တပ်တော် AA သည်ရခိုင်မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်၊ တိုးတက်မှုနောက်ကျနေခြင်း နှင့် နာတာရှည်ဆင်းရဲမှုကြောင့်၎င်း၊ ကုလားတန်စီမံကိန်း၊ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်းစီမံကိန်း နှင့် ရခိုင် ပင်လယ်ပြင်၏သဘာဝဓာတ်ငွေ့တွေ့ရှိမှုနှင့် မဒေးကျွန်းစီမံကိန်း၏ပိုက်လိုင်းမှရေနံစိမ်းတင်ပို့မှုများ၊ ပေါ် တွင်အခြေခံ၍ပေါက်ဖွါးလာခြင်းကြောင့်၊အတော်အသင့်အင်အားကောင်းမွန်လာနေပြီး၊စီမံကိန်းဆောက် လုပ်ရေးလုပ်ငန်းအောင်မြင်ပြီးဆုံးရန်နှင့်နောက်ပိုင်းရေရှည်လုပ်ဆောင်ရမည့်ကုန်ပစ္စည်းများသယ် ယူပို့ဆောင်ရေးစီမံခန့်ခွဲရေးလုပ်ငန်းများချောမွေ၊ ဘေးကင်းလုံခြုံစေရန်အတွက်အဖွဲ့များသဘောထား ကြီးစွာဖြင့်ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ကြရဦးမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း၊ ပိုင်ဆိုင်မှုကြောင့် ရယူလိုမှုကိုဦးစား ပေးနေခြင်းကြောင့်၊ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ခြင်းမရှိနိုင်ခဲ့လျှင်လက်နက်ကိုင်ပြဿနာသည်ကြီးထွားနေဦးမည် ဖြစ်သည်။
၎င်းပြင်၊ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများပြီးဆုံးပြီး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအတွက်မည်သို့မည်ပုံ ဆောင်ရွက်မည်ကိုတော့ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရှီရသေးပေ။ကုလားတန်မြစ်ကြောင်းနှင့်ပင်လယ်ဝတွင် နေထိုင်သူများအတွက်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာထိခိုက်မှုများကိုတွေ့နေရဦးမည်ဖြစ်သည်။ သဘာ ၀ အရမြစ်ကြောင်းနှင်ပင်လယ်ပြင်အသုံးပြုနေထိုင်လုပ်ကိုင်စားသောက်နေထိုင်ကြသူများအတွက် ဖြစ် ပေါ်လာမည့်ပြဿနာများကိုကြိုတင်စဉ်းစားပြီးဖြေရှင်းနိုင်ရန်ရှာဖွေချပြကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားပါ မှရေရည် ပြဿနာများ ကိုချောမွေ့စွာဖြင့်သုံးဦးအဖွဲ့ (မြန်မာအစိုးရ၊ အိန္ဒိယအစိုးရနှင့်မူလနေထိုင်သောရခိုင်လူ မျိုးများ) အတွက်အကျိုးရှီစွာဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဟုမြင်ပါသည်။

ဆောင်ရွက်ရန်ရှီသောစီမံကိန်းများ
Plan of the Future Projects in the Northern Gissapanadi Delta

DICA The Directorate of Investment and Company Administration (ရင်းနှီးမြုတ် နှံမှုနှင့်ကုမ္ပဏီများညွန်ကြားမှုဦးစီးဌာန) ၏ Report on Rakhine State Investment Opportun- ities Survey (September 2019) မှကူးယူဖေါ်ပြသည်။
၁။ကညင်ချောင်းစက်မှုဇုံ၊ မောင်းတောမြို့ (ပုံ ၉ ညာ)။
၂။ပုဏ္ဏားကျွန်းစက်မှုဇုံ (ပုံ ၉ ဘယ်)။
၃။Sittwe Downtown WaterFront Project (ပုံ ၇ ညာ)။
၄။ မြောက်ဦးမြို့လေယဉ်ကွင်းသစ်စီမံကိန်း နှင့် မြို့သစ်စီမံကိန်း (ပုံ ၁၀)

ပုံ ၉။ ပုဏ္ဏားကျွန်းစက်မှုဇုံမြေပုံ (ဘယ်) နှင့် ကညင်ချောင်းစက်မှုဇုံ၊ မောင်းတောမြို့ (ညာ)။

ပုံ ၁၀။မြောက်ဦးမြို့သစ်စီမံကိန်းပြမြေပုံ (ဘယ်)နှင့်မြောက်ဦးမြို့လေယဉ်ကွင်းသစ်စီမံကိန်းပြမြေပုံ (ညာ)

ပုံ ၁၁။ ဒုက္ကံသိမ် နှင့် သြင်္ကန်အကြိုနေ့ဘုရားရေသပ်ပယ်ပွဲ၊ မြောက်ဦးမြို့ (ဘယ်) နှင့် သဲကျောက်ကို ထုဆစ်ထားသောဂေါတမမြတ်စွာဘုရားပုံတော် (ညာ)။

ပုံ ၁၂။ ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို၏မြောက်ဘက်၊ကုလားတန်မြစ်၏ဘယ်ဘက်ကမ်းခြေရှိတောင်တန်း၊မိုးတွင်းကာ လမြစ်ရေမြင့်တက်နေပုံ (ဘယ်) နှင့် မြောက်ဦးမြို့အဝင်၊ အောင်ဒပ်ချောင်း (Aungdat Creek) ရှိဓနိပင် (Nypa fruticans) များကိုတွေ့ရစဉ် (ညာ)။

ပုံ ၁၃။ ကုလားဘွန်မြစ် (Kalabon River) ရှိ ဒီရေအတက်အကျရှိ ဒီရေတော (Tidal mudflat) တွင် အိမ်ဆောက်နေထိုင်နေကြသော မြိုလူမျိုးစုများ (ဒီရေအကျ နှင့် အတက်ပုံ)။

မြောက်ဦးမြို့သည်ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုဇုံဖြစ်သည့်အလျှောက်ဧည့်ခရီးသွားစီပွါးရေးလုပ်ငန်းသည်လည်းကောင်းမွန်လာနေဆဲဖြစ်သည်။ ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုဇုံအဖြစ်သတ်မှတ်ထားနိုင်ရန်အ လို့ငှာ UNESCO သို့လျှောက်လွှာတင်ထားဆဲဖြစ်သည်ဟုသိရသည် (ပုံ ၁၁၊၁၂၊၁၃)။

ဆက်လက်ဖေါ်ပြပါဦးမည်။

ဒေါက်တာမျိုးမြင့်

2020 October 18